در گفتگوهاي روزمره شهروندان قمي به ويژه نسل‌هاي اول و دوم انقلاب بارها شنيده مي‌شود كه حضور دو قشر زائران و دانشجويان در شهر مقدس قم موجب تغيير هنجارهاي فرهنگي افراد بومي به ويژه جوانان شده است و حتي برخي شهروندان قمي به صراحت بخشي از گسترش بدحجابي در اين شهر مقدس را از چشم دانشجويان غيربومي مي‌بينند.
بي‌شك حضور دانشجويان غيربومي در هر استان چنانچه بيش از ظرفيت پذيرش فرهنگي آن استان باشد اثرات غيرقابل برگشت فرهنگي ايجاد مي‌كند، بنابراين در استان‌هايي كه نسبت دانشجو به جمعيت آن استان چشمگير باشد، مراكز علمي و دانشگاهي به عنوان عامل تغيير و تبديل فرهنگي و اجتماعي عمل مي‌كنند.
اگر اين اثرات كنترل شود، تعامل خرده‌فرهنگ‌ها مي‌تواند به غناي فرهنگ ملي كمك كند اما در صورت عدم كنترل، به عامل تغيير هنجارهاي فرهنگي افراد بومي تبديل مي‌شود و چه بسا اين مسئله مي‌تواند در سطح ملي به اشاعه بيماري‌هاي خرده فرهنگ‌ها در فرهنگ ملي تبدل شود.
در همين زمينه حجت‌الاسلام علي بنايي نماينده مردم قم در مجلس شوراي اسلامي اجراي طرح بومي‌سازي دانشگاه‌ها را به نفع كشور و جامعه دانست و گفت: براي سالم‌سازي محيط جامعه نيازمند بومي‌سازي دانشجويان هستيم.
وي به معضلات پيش‌روي دانشجويان به ويژه دختران براي تحصيل در شهرهاي ديگر اشاره كرد و گفت: افزايش جذب دانشجويان بومي ضمن فراهم‌كردن زمينه‌هاي اشتغال و درآمدزايي، از بروز بسياري از مشكلات و معضلات جلوگيري مي‌كند.
حجت‌الاسلام بنايي همچنين طي نامه‌اي به وزير علوم، تحقيقات و فناوري خواستار افزايش پذيرش دانشجويان بومي به ويژه جذب دانشجويان دختر بومي شد.
نسبت دانشجويان غيربومي به بومي در دانشگاههاي معتبر
به گفته دكتر مصطفي فضائلي دبیر کارگروه تدوین سند آمایش علمی استان قم در حال حاضر حدود 60 درصد از دانشجويان اين استان را دانشجويان بومي و تشكيل مي‌دهند اما با بررسي وضعيت جذب دانشجو در مراكز دانشگاهي استان اين نتيجه حاصل مي‌شود كه تعداد دانشجويان غيربومي در دانشگاههاي معتبر استان به مراتب بيشتر از تعداد دانشجويان بومي است.
به عنوان مثال در دانشگاه قم كه معتبرترين دانشگاه دولتي استان قم است نسبت دانشجويان غيربومي به دانشجويان بومي بيشتر است و اين دانشگاه در سال تحصيلي جاري دو هزار و 25 دانشجو پذيرش كرده است كه از اين تعداد هزار و 79 نفر غيربومي و 946 دانشجو بومي هستند.
همچنين دانشگاه حضرت معصومه(س) داراي 478 دانشجوي دختر است كه تعداد دانشجويان غيربومي اين دانشگاه تقريبا دو برابر دانشجويان بومي است، يعني 352 دانشجوي اين دانشگاه، غيربومي و 126 نفر از آنها بومي هستند.
در دانشگاه اديان و مذاهب نيز امسال شاهد افزايش تعداد دانشجويان غيربومي هستيم، يعني تاكنون نسبت دانشجويان بومي اين دانشگاه بيشتر از دانشجويان غيربومي بود اما در سال تحصيلي جاري تعداد دانشجويان غيربومي بيش از سه برابر دانشجويان بومي هستند. اين دانشگاه در سال تحصيلي جاري اقدام به پذيرش 184 دانشجو كرده است كه 150 نفر از آنها غيربومي و 34 نفر بومي هستند.
افزايش رشته‌هاي تحصيلات تكميلي مهمترين راهكار جذب دانشجويان بومي
اين در حالي است كه تعداد دانشجويان بومي در دانشگاه‌هايي كه ورود به آنها راحت‌تر است، بيشتر از دانشجويان غيربومي است.
دكتر فضائلي در اين مورد گفت: در دانشگاه پيام نور كه پذيرش دانشجو به صورت منطقه‌اي انجام مي‌شود و دانشجويان نياز به خوابگاه ندارند، بيشتر دانشجويان اين دانشگاه بومي هستند.
وي ادامه داد: دانشگاه‌هايي كه اقدام به پذيرش دانشجوي شهريه‌پرداز يا شبانه مي‌كنند نيز از دانشجويان بومي بيشتري برخوردار هستند.
همچنين حجت‌الاسلام بنايي بخشي از روند جذب دانشجوي بومي و غيربومي را تابع سياست‌هاي كلان آموزش عالي كشور دانست و تاكيد كرد: وقتي رشته‌هاي دانشگاهي در دانشگاههاي كشور توسعه پيدا كند گرايش دانشجويان به تحصيل در دانشگاههاي شهر خودشان بيشتر مي‌شود و يكي از دلايلي كه دانشجويان غيربومي براي تحصيل در دانشگاههاي قم وارد اين شهر مي‌شوند، نبود رشته‌هاي تحصيلي مورد علاقه در دانشگاههاي محل سكونتشان است.
وي ادامه داد: از طرفي ديگر جوانان خوش ذوق و بااستعداد قمي كه علاقه‌مند به تحصيل در رشته‌هاي علوم پايه، علوم تجربي يا ساير رشته‌هاي دانشگاهي هستند، متاسفانه رشته‌هاي مورد علاقه آنها در دانشگاههاي قم وجود ندارد، بنابراين توسعه رشته‌هاي دانشگاهي به ويژه در بخش تحصيلات تكميلي بهترين راهكار براي جذب دانشجويان بومي است.
مقاطع كارشناسي ارشد و دكتري به قم اختصاص پيدا كند
وي بيان داشت: هر چند كه در سال‌هاي اخير در مورد ايجاد فضاهاي جديد دانشگاهي در قم همانند احداث دانشگاه صنعتي، احداث دانشگاه حضرت معصومه(س)، توسعه دانشگاه پيام نور در بخش‌هاي استان و... قدم‌هايي برداشته شد اما با توجه به رسالت و جايگاه ويژه استان قم در توليد و نشر علم، خلاء توسعه رشته‌هاي دانشگاهي به ويژه در مقطع تحصيلات تكميلي در اين استان احساس مي‌شود.
نماينده مردم قم در مجلس شوراي اسلامي تصريح كرد: نگاه ما به جریان دانشجویی در قم و کل کشور مثبت است ولی برای کاستن از آسیب‌ها و مشکلات پیش رو، برنامه‌ریزی برای افزایش رشته‌های دانشگاهی و تصمیم‌گیری کلان در خصوص پذیرش دانشجویان بومی هر استان و منطقه، بخشی از این فرایند به شمار می‌رود.
حجت‌الاسلام بنايي پيشنهاد داد: قم به لحاظ جایگاه علمی آن و قابلیت‌ها و کارکردهای ویژه، باید همانند بخشی از حوزه که طلاب مبتدی در حوزه‌های محل اقامت و یا استان‌های همجوار خود تحصیل، و سپس برای مراحل تکمیلی به قم مهاجرت می‌كنند، می‌توان برای تحصیل علوم دانشگاهی نیز مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری را به قم اختصاص داد و دانشجویان در مقاطع کاردانی و کارشناسی در سایر استان‌ها پذیرفته شوند.